آنگونه که در میان کوهنوردان و کوهپیمایان شهره است، "سهند" تنها منطقه کوهستانی ایران است که کوهنوردان به هنگام صعود به قله‌های آن نیازی به حمل آب ندارند !
البته این گفته ادعایی بیراه نیست. تقریبا دامنه‌های جنوبی سهند دربین شهرستان‌های مراغه، هشترود و چاراویماق دارای صدها چشمه کوچک و بزرگی است که البته هرکدام برای خود حکایتی جالب دارند و شنیدنی .
گرچه دامنه های سهند مملو از چشمه ساران بیشماری است اما در این بین ، دو چشمه شگفتی انگیز "پیرسقا" و "ساری قیه سویی" زبانزد اهالی این مناطق است.
چشمه اسرارآمیز پیرسقا در ۴۰ کیلومتری شهر قره‌آغاج ، دامنه کوه پیرسقا و در ارتفاع دو هزار و ۲۰۰متری از سطح دریا واقع شده است. از این چشمه در هر شبانه روز بطور متوسط چهار مرتبه با قدرت شش لیتر در ثانیه جاری و پس از یک ساعت به کلی قطع می‌شود.
جالب اینکه هنگام خروج آب از این چشمه صدایی شبیه به صدای هواپیما به گوش می‌رسد گرچه هنوز علت این پدیده مشخص نشده است.
گرچه درباره این چشمه تاکنون نظر قابل قبول و قاطعی ابراز نشده اما آب چشمه پیرسقا قابل آشامیدن بوده و برای اهالی حالتی مقدس دارد.
مردم این منطقه از جمله در شهرستان چاراویماق، با مقدس شمردن این چشمه نذر کرده و گاهی در کنار آن گوسفند قربانی می‌کنند.
مردم این منطقه بعد از نیت به مکان چشمه رفته و سرازیر شدن آب از چشمه را نشان قبولی نذر خود می‌دانند.
دومین چشمه اعجاب انگیز این منطقه چشمه طبی درمانی "ساری قیه سویی" در ۳۲کیلومتری شهرستان هشترود دره مشرف به "آلمالوچای" قرار دارد.
این چشمه که اسم خود را از رنگ زرد آبش گرفته دارای آب سرد و خروجی آب نیم لیتر در ثانیه است که آب آن پس از خروج و جاری شدن پس از مدتی تبدیل به سنگ می‌شود.
آب این چشمه که هزاران سال در حال جوشش است کوه "ساری قیه سی" را با ارتفاع ۲۰۰متر از سطح دره معماری کرده و حدود سه هکتار از اراضی "شور دره سویی" را به اشغال خود درآورده است.
آب این چشمه پس از طی مسافتی حدود ۱۰متر به نظر می‌رسد که به سنگ رسوبی تبدیل شده و به علت تشکیل همین سنگ‌ها هرسال سرچشمه این چشمه در کوه ساری قیه سی تغییر می‌کند.
به علت رسوب‌گذاری بالای سرچشمه این چشمه شگفت انگیز گاهی به قله کوه ساری قیه سی صعود و گاهی از قسمت‌های پایین کوه به جوشش در می‌آید.
مردم منطقه از آب این چشمه برای درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌کنند.
تپه ایجاد شده توسط آب این چشمه به رنگ زرد در میان صخره‌های دره کاملا مشخص بوده و یکی از مناظر زیبای شرق سهند را تشکیل می‌دهد.
